فاکتورهای خلاقیت و نوآوری از جمله رکن های اصلی در مقوله ی کارآفرینی محسوب می شوند. به عبارتی مهم ترین ویژگی کارآفرینان خلاقیت و نوآوری است. خلاقیت به معنای خلق یک چیز از چیز دیگری است به طوری که فارغ از قالب و روش های گذشته باشد. خلاقیت مهارت دیدن چیزهایی است که وجود ندارند. با توجه به ارتباط دو سویه خلاقیت و نوآوری با کارآفرینی می توان گفت که خلاقیت و نوآوری اساس کارآفرینی هستند.
کارآفرینی فرآیندی است که منجر به ایجاد رضایت مندی و یا تقاضای جدید می گردد. کارآفرینان با خلاقیت و نوآوری ترکیبات جدیدی ازمنابع، فرصت ها و نیازها را خلق می کنند و می توانند در خط مقدم تولید ثروت، توسعه اقتصادی و فن آوری حرکت کنند. بنابراین برای داشتن ذهنی خلاق، علاوه بر برقراری سلامتی جسم و روح برای شکوفایی ذهن خود باید تلاش کنیم.
سال ها پیش(دهه ی۷۰) که در ایران بازار همایش وکلاس هایی مانند، ان ال پی[۱]، مطالعه متمرکز، ذهن برتر و … رونق قابل توجهی داشت، من هم به اتفاق یکی از دوستانم در یکی از این همایش ها شرکت کرده بودم که استاد با تمثیل کانونی شدن اشعه خورشید به وسیله ی ذره بین خاصیت تمرکز را تشریح نمود.
همانگونه که می دانید در یک روز آفتابی ما روشنایی خورشید را در محیط می بینیم اما هرچقدر هم که هوا گرم و تابستانی باشد و در گرمسیرترین منطقه جغرافیایی هم که باشیم نور خورشید قادر به سوزاندن چیزی نمی شود.
اما اگر اشعه ی خورشید را از عدسی یک ذره بین معمولی عبور دهیم وبا تنظیم فاصله ی کانونی که نور پس از عبور از آن در یک نقطه ای متمرکز می شود، درست در آن نقطه اگر یک شیء قابل اشتعال قرار بدهیم، ملاحظه می کنیم که بعد از چند ثانیه دودی از آن نقطه بلند شده و آتشی شعله ور می شود[۲]
روشن کردن آتش با ذره بین
قوای ذهنی انسان هم همین گونه است در حالت عادی که به مسایل مختلف زندگی، خاطرات گذشته، دلواپسی های آینده و… فکر می کنیم. مانند نور خورشید در حالتی است که پراکنده شده و کار خاصی صورت نمی پذیرد. اما وقتی ما قادر باشیم نیروهای ذهنی خود را تجمیع کرده و در یک نقطه، روی یک موضوع متمرکز کنیم همانند کانونی شدن انوار خورشید در یک نقطه کانونی شده و باعث بیشترین اثر بخشی می شود.
نکته بسیار جالب اینکه وقتی با تمرکز کاری را انجام می دهیم علاوه بر این که از طولانی شدن آن کار خسته نمی شویم، بلکه لذت هم می بریم و پس از اتمام کار به ویژه اگر به نتیجه ی مطلوب هم رسیده باشد، یک شادی درونی برای ما اتفاق می افتد که آنرا به سایر فعالیت های لذت بخش خوردن و نوشیدن ترجیح می دهیم.
همانگونه که در تمثیل بالا عرض کردم، یکی از ضروریات برای خلاقیت و اختراع تمرکز است. تاریخ بشرهم شاهد اتفاقات بی نظیری در این حوزه است و امروزه وارث قوانین حیاتی علمی همانند قانون ارشمیدوس، قوانین نیوتن و … هستیم.
البته یک نکته ی بسیار مهمی که وجود دارد این است که وقتی به دنبال حل یک مسئله یا پیدا کردن پاسخ سئوالی هستیم، ابتدا با تمرکز کامل به موضوع و ابعاد مختلف آن می اندیشیم، سپس فکر کردن آگاهانه به موضوع را متوقف کرده و و به کارهای دیگر زندگی می پردازیم. بعد از مدتی در ذهن ناخودآگاه ما با مکانیزم هایی که خالق هستی در وجود مان به امانت گذاشته است، ناگهان پاسخ مسئله هویدا می شود.[۳] معروف است که یکی از بزرگ‌ترین کشفیات ارشمیدس در حمام صورت گرفت و وی در حالی که در خزینه ی حمام بود با جابجایی آب تیکی در ذهنش خورد که با حالتی ذوق زده فریاد کشید: «یافتم یافتم». بدین وسیله یکی از مهمترین قوانین فیزیک اختراع شده و به ثبت رسید.[۴]
وقتی بیل گیتس و وارن بافت[۵] برای اولین بار با یکدیگر در مهمانی آشنا شده بودند، کسی از بین مهمان ها پرسید فاکتور موفقیت انسان در چیست و هر دو آنها جواب دادند: “تمرکز”
تمرکز کردن بر یک کار، بسیار شبیه به «متمرکز کردنِ نگاه» است. وقتی تصمیم می‌گیرید بر چیزی تمرکز کنید، ابتدا مغزتان تمام اطلاعات بصری را دریافت و پردازش می‌کند تا به شما بگوید که باید بر چه چیزی تمرکز کنید. این کار شبیه زمانی است که برای اولین بار، تابلوی نقاشی یا عکسی را می‌بینید. وقتی که تصویر واضح‌تر می‌شود، مغز شما به‌سراغ جنبه‌ای می‌رود که می‌خواهید به آن توجه کنید (فرایند بالا به پایین). وقتی به این نوعِ لذت‌بخش از تمرکز دست می‌یابید که در آن گذشت زمان را حس نمی‌کنید، درک شما از جهان اطراف تغییر می‌کند و توانایی بیشتری در نادیده گرفتن محرک‌های بیرونی دارید.
پدیدهایی هستند که اغلب افراد جامعه نسبت به آن ها بی تفاوت هستند اما افرادی چون کارآفرینان هستند که همیشه نگاهشان به پدیده ها متفاوت بوده و هموراه در حال کنجکاوی و اکتشاف هستند. به قول شاعر فقید سهراب سپهری:
چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید
ارسلان هادی، کارشناس ارشد کارآفرینی(گرایش فناوری)
[۱]- NLP=Neuro-linguistic programming
[۲] – در کوه و بیابان اگرکبریت و فندک در دسترس نباشد می شود به این طریق برای تهیه غذا و… آتش روشن کرد.
[۳] -در علم روانشناسی به مرحله از تفکر دوره شکوفایی گفته می شود و مرحله قبل تر دوره نهفتگی است.
[۴] -قانون ارشمیدوس: بیان می‌کند نیروی شناوری رو به بالای وارد بر جسمی که در یک مایع (یا گاز) فرو می‌رود، با وزن مقداری از مایع که بر اثر فرورفتن جسم جابه‌جا شده است برابر است.
[۵] – Warren Buffett
